Van ja-maar naar ja-en?
In menig gesprek hoor je een zin die begint met “ja maar …”.
Mij is verteld dat als iemand “ja maar…” zegt, dat hetzelfde betekent als nee.
Iemand die “ja maar…” zegt heeft gehoord wat de ander heeft gezegd en misschien zelfs begrepen, maar accepteert dat niet en geeft daarop zijn/haar eigen mening.
Boekje
huh?! Berthold Gunster
Ik ben begonnen met lezen in een boekje dat heet “huh?!” van Berthold Gunster. Dat gaat over het omdenken van een “ja maar” naar een “ja en” manier van denken.
Of het een goed boekje is weet ik nog niet. Ik heb net 2 hoofdstukken gelezen.
Waarom begin ik er dan over?
In die twee hoofdstukken gaat het over het kijken vanuit een ander perspectief naar een situatie of een probleem.
We zijn gewend vanuit ons eigen referentie kader de situatie te bekijken. Ook in de communicatie zien we dat terug. Ik geef menig workshop en training waarbij dat aan de orde komt.
Dat het niet makkelijk is om gedrag te veranderen is bekend. In mijn werk kom ik dat dagelijks tegen omdat het onderdeel is van mijn werk.
Controle hebben
We gaan weer even terug naar het boekje. Er staat:
Ja-maar
Bedenken wat er zou moeten zijn, maar niet is.
Ja-en
Zien wat er is, en wat je ermee zou kunnen.
Mooi weergegeven lees je duidelijk dat ja-maar gaat over het eerst zien te verwerken wat er is. Want het is anders dan verwacht of wat je zou willen.
Ja-en gaat uit van de situatie die er is, en gaat verder.
Het volgende voorbeeld uit het boekje vond ik erg sprekend.
Streaker
Tijdens het televisieprogramma Mooi! Weer De Leeuw komt een streaker de studio in gerend. Hoewel ‘streaker’… hij heeft in zijn lafheid nog een goed verhullende onderbroek aan. Paul de Leeuw zit op dat moment midden in een telefoongesprek. De uitzending lijkt ernstig ontregeld en de streaker lijkt volledig in zijn opzet te slagen. Alleen had hij met één ding geen rekening gehouden: het improvisatievermogen van de presentator.
Paul de Leeuw onderbreekt het gesprek en sommeert de streaker: ‘Blijf staan, ik kom zo bij je, dan krijg je alle tijd die je nodig hebt.’ Vervolgens maakt hij in alle rust het telefoongesprek af. De streaker staat ondertussen verbouwereerd en netjes op zijn beurt te wachten. Als De Leeuw klaar is met het telefoongesprek trekt hij de naaktloper bij zich op schoot. ‘Zo, vertel nu maar eens wat jij met dat dierenleed bedoelt,’ zegt hij, ‘ik wil weleens weten wat voor vlees ik in de kuip heb. Jij bent begonnen, dan moet je ook echt streaken.’ Vervolgens rukt De Leeuw onder gejoel van het publiek de man zijn onderbroek van het lijf. Beschaamd rent de streaker de studio uit.
Omkering
Een streaker tijdens een live-uitzending betekent in de regel een probleem. Door met de situatie mee te buigen, er ja-en tegen te zeggen, wist Paul de Leeuw het probleem echter behendig te transformeren in een nieuwe mogelijkheid. Iets wat eerst een onderbreking van het programma betekende veranderde moeiteloos in een onderdeel van het programma. Sterker nog, het was misschien wel het hoogtepunt van het programma: van het fragment met de streaker zijn tientallen versies te vinden op YouTube en het is honderdduizenden keren bekeken. De streaker zorgde voor top televisie.
Zoals gezegd spreekt dit mij erg aan. Ik zou ook graag meer op de ja-en gedachte willen leunen.
Gelukkig ben ik daar al langer mee bezig. Al 15 jaar. Ik kom vanuit een situatie waarin ik de illusie had veel onder controle te hebben. Dat werd steeds meer anticiperen. Het is een traject voor mij waarin ik veel leer en dit soort boekjes helpen daarbij. Steeds weer een klein (gecontroleerd) stapje.
Ik kreeg het boekje van iemand die ik nauwelijks ken.
Ik zal toch eens vragen naar zijn reden om mij dat boekje te geven ;-).
Afsluitend nog een quote:
Een pessimist ziet een probleem in elke kans.
Een optimist ziet een kans in elk probleem.
(Winston Churchill)
Origineel artikel uit 2014
